وقتی سال ۱۳۷۶ اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی فعالیت خودش را در حرم مطهر رضوی آغاز کرد، آموزش حفظ قرآن کریم هم در دستور کارش قرار گرفت و برگزاری کارگاه‌ها و کلاسهای آموزشی به صورت حضوری برای بسیاری از افراد که شوق حفظ قرآن کریم را داشتند، فرصت مغتنمی فراهم آورد؛ اما سبک و سیاق کار در آغاز کمی با شیوه‌های امروزی متفاوت بود. در ابتدا کلاس‌ها بدون ترجمه برگزار می‌شد و فراگیران در جزءهای مختلف مشغول به حفظ بودند.
اما از سال ۱۳۸۴ کامل بودن روانخوانی قرآن، شرط ورود به کلاسهای حفظ شده است. فراگیران قبل از شروع این کلاس‌ها دوره تجوید مقدماتی را می‌گذرانند و همه فراگیران یک کلاس، در یک سطح مشغول حفظ قرآن کریم می‌شوند.
*واحد «قرائت و حفظ»
واحد قرائت و حفظ با بیشترین مراجعه کننده زائر و مجاور و فراگیران آموزش روخوانی، روانخوانی، حفظ، تجوید، صوت و لحن، مفاهیم، ترجمه و... فعال‌ترین بخش آموزشی این اداره را به خود اختصاص داده است. برگزاری جلسات هفتگی قرآن کریم ویژه برادران در مساجد شهر مشهد، برگزاری کلاسهای آموزش قرآن کریم ویژه خواهران و برادران در حرم مطهر رضوی از دیگر فعالیتهای این واحد هستند.
فعالیتهای آموزش حفظ قرآن این اداره در سه بخش کلاس، کارگاه و نشست آموزشی برگزار می‌شود. طبق گفته حجت‌الاسلام مهدی شجاع؛ رئیس اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی، بیشترین حافظان این اداره را بانوان تشکیل می‌دهند. ۸۵۰ حافظ طی دو روز هفته زیر نظر ۵۵ استاد در سطح‌های مختلف حفظ کل، تثبیت حفظ و اجزاء مختلف حفظ آموزش می‌بینند. تاکنون ۲۰۸ نفر در مدت پنج سال در کلاسهای آموزشی این اداره حافظ کل قرآن کریم شده‌اند.
*کارگاه آموزشی حفظ
آموزشهای کارگاهی همواره یکی از شیوه‌های متداول و موفق در حوزه آموزش علوم قرآنی به ویژه بحث حفظ قرآن در دارالقرآن‌الکریم حرم مطهر رضوی بوده و است. ساز و کار کارگاه‌های آموزشی حفظ به گونه‌ای است که به مخاطبان کوتاه‌مدت، خدمات آموزشی ارائه می‌دهد. این کارگاه‌ها دو گروه مخاطب دارد؛ زائر یا مجاوری که به صورت موردی مراجعه می‌کند و تقاضای مشورت دارد و مخاطبی که به شکل ثابت با دوره‌های حفظ قرآن کریم اداره علوم قرآنی در ارتباط است.
برخلاف دوره‌های آموزشی حفظ و مفاهیم قرآن کریم که مخاطب یا فراگیر در یک دوره چهار و نیم ساله و به صورت مدون و برنامه‌ریزی شده، آموزش می‌بینند. در این کارگاه‌ها افرادی پذیرفته می‌شوند که یا به علت زائر بودن زمان محدودی را در دارالقرآن سپری می‌کنند و یا فرصت شرکت در دوره‌های طولانی چهار و نیم ساله را ندارند، هر چند محدود از خدمات آموزشی حفظ قرآن کریم بهره‌مند می‌شوند. از این رو این کارگاه‌ها با اولویت قرار دادن زائران خدمات‌رسانی می‌کنند.
در این کارگاه‌ها به زائران خدماتی نظیر مشاوره حفظ، تحویل محفوظات و تثبیت محفوظات ارائه می‌شود و آنها پس از موفقیت در ارائه محفوظات، ضمن دریافت برنامه برای ادامه حفظ، گواهینامه سطح محفوظات خود را هم دریافت می‌کنند. همچنین به مجاورانی که به دلایلی مانند تحصیل، اشتغال و ... امکان حضور در دوره‌های حفظ برایشان مقدور نیست، خدماتی مانند آنچه برای زائران ذکر شده، ارائه خواهد شد.
رئیس اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی در این‌باره می‌گوید «تعداد جلسات کارگاه حفظ خواهران که در ابتدا در طول هفته یک جلسه برگزار می‌شد، به دلیل استقبال فراگیران از حفظ غیرحضوری، همه روزه و حتی عصر روز جمعه برگزار می‌شود و اکنون کارگاه‌های حفظ در سه پایگاه اتاق ۱۵ دارالقرآن‌الکریم، رواق‌های دارالحجه و حضرت زهرا(س) در دو نوبت صبح و عصر فعال هستند. برای برادران در هفته چهار کارگاه آموزشی حفظ داریم که این کارگاه‌ها در دارالقرآن‌الکریم و رواق‌های امام خمینی(ره) و دارالمرحمه پیش‌بینی شده است».
*کرسی‌های حفظ ویژه بانوان فراگیر
یکی از ابتکارات اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی برگزاری کرسی‌های حفظ قرآن ویژه بانوان است که از آذرماه سال ۹۲ ویژه خواهران به صورت ماهانه در حال برگزاری است. برنامه‌های قرآنی متنوعی در این کرسی‌ها اجرا می‌شود که همخوانی حافظان قرآن، ضرب‌المثل قرآنی، رمزگذاری آیات مشابه، مقارنه قرآنی، بیان داستان و تشخیص آیات مرتبط با داستان از جمله این برنامه‌ها هستند. حجت‌الاسلام شجاع در این‌باره می‌گوید «بانوان بیشترین فراگیران حفظ دارالقرآن‌الکریم حرم مطهر رضوی را شامل می‌شوند. برگزاری این کرسی‌ها برای افزایش آمادگی، انگیزه و اعتماد به نفس آنان در برنامه‌های قرآنی در نظر گرفته شده است».
از فوائد این کرسی‌های تلاوت حفظ می‌تون به انتقال میزان آموخته‌ها و تجربیات حافظان به یکدیگر، آشنایی و رقابت فراگیران کلاسهای مختلف به یکدیگر اشاره کرد. رئیس اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی در توضیح بیشتر می‌افزاید «این کرسی‌های حفظ دارای ارزش آموزشی است، بخشی از زمان به انتقال تجارب اساتید به فراگیران اختصاص داده شده و همچنین مباحث مختلف و مرتبط با مهارت‌های حفظ قرآن کریم در کرسی‌ها توسط اساتید حفظ ارائه می‌شود».
*مسابقات حفظ قرآن
برای ایجاد انگیزه و رقابت بین قرآن‌آموزان، حفظ محفوظات و تشویق فراگیران برای حضور فعال در کرسی‌های حفظ حرم، به کارگیری آموزه‌ها و مفاهیم قرآنی در زندگی فردی و اجتماعی، تاکنون ۱۰ دوره مسابقات حفظ قرآن کریم ویژه فراگیران این اداره برگزار شده است. حجت‌الاسلام شجاع در توضیح بیشتر می‌گوید «امسال دهمین دوره این مسابقات با حضور ۴۷۷ قرآن‌آموز خواهر و برادر همزمان با ایام دهه کرامت در ۸ رشته حفظ یک جزء، ۳ جزء، ۵ جزء، ۱۰ جزء، ۱۵ جزء، ۲۰ جزء، ۲۵ جزء و حفظ کل قرآن کریم برگزار شد».
همچنین این اداره با برگزاری دو دوره مسابقات کتبی حفظ قرآن کریم ویژه بانوان قرآن‌آموز حرم به دنبال این بوده تا برای بالا بردن سطح اطلاعات حافظان قرآنی، تقویت محفوظات و آشنایی حافظان با آزمون‌های کتبی برای آمادگی شرکت در آزمون‌های تخصصی حفظ کشور اقداماتی انجام دهد.
*نشست‌های آموزشی حفظ
نشست‌های آموزشی حفظ قرآن کریم ویژه گروه‌های زیارتی ایرانی و غیرایرانی برگزار می‌شود که تقاضای برگزاری دوره آموزشی فشرده حفظ قرآن کریم را دارند.
*دوره‌های آمادگی کارشناسی ارشد
از سال ۹۲ هر ساله واحد قرائت و حفظ اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی اقدام به برگزاری دوره‌های آمادگی کارشناسی ارشد برای حافظان کل قرآن می‌کند. در این دوره‌ها، دروس صرف و نحو، علوم قرآنی، تفسیر و تاریخ حدیث برای حافظان کل پیش‌بینی شده تا برای کنکور کارشناسی ارشد جهت کسب مدرک تحصیلی کارشناسی حفظ آماده شوند.
*ماندگاری حفظ در سنین خردسالی
علاقه‌مندان به حفظ قرآن برای حضور در کلاسهای حفظ حرم مطهر امام رضا(ع) می‌توانند برای ثبت‌نام در دو فصل بهار و تابستان اقدام کنند. فراگیران ترم تابستان را اغلب دانش‌آموزان مقاطع ابتدایی و راهنمایی شامل می‌شوند. مجید آجیلیان‌مافوق یکی از اساتید پیشکسوت حفظ قرآن بوده که مدت ۶ سال است با اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی همکاری دارد، او در ترم تابستان مربی حفظ دانش‌آموزان در مسجد ملاهاشم است و می‌گوید «دوره حفظی که برای بچه‌ها برگزار می‌شود، ترکیبی بوده و دانش‌آموزان در کنار شروع حفظ جزء ۳۰ با تجوید مقدماتی هم آشنا می‌شوند تا حفظ آنها با قرائت درست آیات همراه باشد».
این استاد حفظ معتقد است «شروع حفظ برای خردسالان و بزرگسالان امکان‌پذیر است با این تفاوت که کودکان به کندی حفظ می‌کنند و ماندگاری آن بیشتر است و بر عکس بزرگسالان قرآن را زودتر حفظ کرده، اما به دلیل مشغلات فکری زود هم فراموش می‌کنند و باید محفوظات خود را با برنامه به صورت روزانه داشته باشند».
*دارالقرآن شماره ۲
به خاطر گستردگی فعالیتهای آموزشی واحد قرائت و حفظ، دارالقرآن شماره ۲ اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی در طبقه زیرزمین مسجد ملاهاشم میزبان کلاسهای برادران است. هیاهوی و شیطنت‌های پسرانه خبر از محیطی ویژه دانش‌آموزان می‌دهد که در نبود استادشان کلاس را روی سرشان گذاشته‌اند و تمرین حفظ و قرائت خود را در حین بازی و بازیگوشی کودکانه انجام می‌دهند. مجتبی توکلی؛ قرآن‌آموز ۸ ساله بر خلاف همکلاسی‌هایش کمی آرام‌تر است. او که تعطیلات تابستان را دوست داشت به کلاسهای ورزشی فوتبال یا کاراته برود اما با پیشنهاد مادرش کلاس حفظ را ثبت‌نام کرده و در این‌باره می‌گوید «من از فراگیران مهدالرضا(ع) هستم و کلاسهای روخوانی و روانخوانی را در حرم گذرانده‌ام و الان در هفته سه روز کلاس حفظ جزء ۳۰ و دو روز کلاس تجوید مقدماتی را می‌روم و تا الان ۱۰ سوره حفظ کردم».
گزارشگر: آزیتا ذکاء
نظر شما